«Τι σκέφτεσαι;»
«Σκέφτομαι πως είναι αλήθεια ότι όσοι λένε «Τι Αριστερά, τι Δεξιά, τα ίδια σκατά είναι», είναι κατά κανόνα δεξιοί».
«Τι σκέφτεσαι;»
«Σκέφτομαι πως δεν έχω δει ποτέ μου σκυλί να δουλεύει σαν το σκυλί».
«Τι σκέφτεσαι;»
«Σκέφτομαι πως οι αμνησιακοί δεν έχουν ζήσει τίποτα αξέχαστο».
«Τι σκέφτεσαι;»
«Σκέφτομαι πως η ιδέα ότι ο ύπνος μοιάζει με το θάνατο, με αποτρέπει συχνά από το να κοιμηθώ, αλλά δε θα με αποτρέψει από το να πεθάνω».
Οι 4Frontal είναι τόσο ζωντανοί στη σκηνή, όσο και έξω από αυτή. Απλά ψάξτους στα σκαλάκια του θεάτρου όταν μασουλάνε ξηροκάρπια και θα το δεις: Συμφωνούν, διαφωνούν, κυνηγούν τη γνώση και αναλύουν. Δε σε αφήνουν ποτέ από τα μάτια τους και σε κάθε περίπτωση έχουν κάτι να σου πουν. Αυτή τη φορά σου εφιστούν την προσοχή: «Ολα τα μανιτάρια τρώγονται [αν και ορισμένα μόνο μία φορά]».
Στον Κάτω Χώρο του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, τα Μανιτάρια φυτρώνουν κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, ενώ ο Μουνής σοκάρει τις Τετάρτες και τις Πέμπτες. Κάθε Κυριακή, η Αντιγόνη καλωσορίζει τους εφήβους.
Ποιοι είναι οι 4Frontal;
Θανάσης: Η ομάδα αποτελείται από 14 άτομα. Οι 13 ήμασταν συμμαθητές στη δραματική του Ωδείου Αθηνών και ένα παιδί ήταν από προηγούμενο έτος.
Νεφέλη: Πάνε τέσσερα χρόνια από όταν τελειώσαμε, το 2011.
Θ.: Η ομάδα δημιουργήθηκε το ’09 από τον Αποστόλη και άλλους τρεις. Κάνανε μία παράσταση και μετά εμείς το ’11 «εισχωρήσαμε». Φύγανε οι άλλοι τρεις και μείναμε εμείς. Οπότε επί της ουσίας ξανασυστάθηκε.
Δημιουργήσατε την ομάδα αυτή για να μπορέσετε να βρείτε πιο εύκολα δουλειά ή ήταν και θέμα ηλικιακό; Ετσι ώστε ενδεχομένως να αποφύγετε κάποιους περιορισμούς από συναδέλφους μεγαλύτερους σε ηλικία και καταξιωμένους, με ένα συγκεκριμένο και πιο «στενό» σκεπτικό; Σας έχει τύχει αυτό;
Ελένη: Δεν είχαμε προλάβει να συνεργαστούμε με κάποιο όνομα ή κάτι τέτοιο όταν ξεκινήσαμε. Νομίζω ότι αυτό που μας παρακίνησε, αρχικά τουλάχιστον, ήταν το ότι είχαμε μεγάλη τρέλα και θέλαμε οπωσδήποτε να κάνουμε κάτι. Οπότε είπαμε ότι, ξέρεις τι; Θα το κάνουμε μόνοι μας. Τώρα από εκεί και πέρα, κάποιοι έχουν συνεργαστεί με κάποιους, κάποιοι με κάποιους άλλους, κύκλος είναι… Πάμε κι ερχόμαστε.
Θ.: Και στην ομάδα πάμε κι ερχόμαστε. Δεν παίζουν πάντα όλοι. Εχουμε τρεις και στο εξωτερικό.
Σταύρος: Ζωή να ‘χουν…
Τι κάνουν εκεί;
Ελ.: Σπουδάζουν.
Ν.: Μαζεύουν γνώσεις και τις φέρνουν πίσω.
Αριστέα: Αυτό ελπίζουμε δηλαδή…
Ν.: Ετσι λειτουργούμε, έχουμε «σπιούνους» από ‘δω κι από ‘κει, σε διάφορα θέατρα, σε διάφορα μεταπτυχιακά. Και φέρνουν μετά τις γνώσεις. Γιατί υπάρχει ένα μέλλον μπροστά μας. Φαντάσου ένας κάνει θεατρικό management.
Θ.: Αλλος κάνει σκηνογραφία, άλλος σκηνοθεσία, άλλος management…
Ελ.: Θα έχουμε μια ομάδα έτοιμη σε λίγα χρόνια!
Ν.: Ολη η παραγωγή θα γίνεται εδώ.
Εχετε αναφέρει στο παρελθόν ότι μέσα από τις παραστάσεις σας θέλετε πάντα να δίνετε ένα πολιτικό στίγμα. Πώς τα βρίσκετε πολιτικά όταν είστε τόσοι άνθρωποι; Πώς γίνεται η ζύμωση; Για παράδειγμα σε ό,τι αφορά τα κείμενα;
Στ.: Σημαντικό στην πολιτική είναι το να έχεις διαφωνίες, ώστε να μπορείς να συμφωνείς. Γιατί αν για παράδειγμα ήμασταν όλοι ένα κόμμα εδώ -για να το θέσω και κομματικά- και είχαμε μία άποψη, θα ήταν λίγο στείρο αυτό. Ενώ οι πολλές απόψεις πάνω σε ένα θέμα δημιουργούν κάτι μεγαλύτερο, που είναι η πολιτική.
Ν.: Επίσης, είναι άλλο το πολιτικό και άλλο το κομματικό. Νομίζω ότι πολιτικά έχουμε κοινές κατευθύνσεις, πιστεύουμε σε ίδια πράγματα. Συμφωνούμε όταν μιλάμε πολιτικά. Οι αρχές μας πολιτικά είναι ίδιες, το κομματικό είναι κάτι άλλο. Και το κομματικό νομίζω δεν αφορά και το θέατρο.
Στ.: Πάντως και πολιτικά κάποιες φορές διαφωνούμε.
Στο τέλος όμως θα πρέπει να γίνουν κάποιες επιλογές.
Αρ.: Ετοιμάζοντας ένα έργο -και αυτό ίσως ισχύει λίγο περισσότερο με τον Μουνή, τουλάχιστον σε σχέση με τα Μανιτάρια- όταν λέμε ότι θέλουμε να δώσουμε ένα πολιτικό στίγμα, αυτό έχει να κάνει περισσότερο με το πόσο ενδιαφέρεται κανείς για τα κοινά. Με αυτή την έννοια ορίζουμε το «πολιτικό»: Κατά πόσο θεωρείς ότι σε αφορά, πόσο θεωρείς ότι είσαι υπεύθυνος γι’ αυτά που γίνονται, είτε σου αρέσει είτε όχι. Πόσο η δική σου η άποψη και οι δικές σου οι ενέργειες έχουν ένα πολιτικό κόστος, είτε σου αρέσει είτε όχι. Γιατί το «πολιτικό» έχει να κάνει με τους συνανθρώπους σου. Οπότε είναι κάτι πολύ πιο γενικό. Και στο Μουνή δεν υπήρχε κάτι που έπρεπε να συζητήσουμε, αυτό που λέει το κείμενο -και το λέει αρκετά ξεκάθαρα- είναι πως ό,τι γίνεται στο σπίτι σου, στη μικροκοινωνία σου, αφορά άμεσα και τη… «μεγαλοκοινωνία». Αφορά ένα χωριό στην προκειμένη περίπτωση.
Ελ.: Και ένα χωριό αφορά μια πόλη, και μια πόλη μια χώρα, και μια χώρα μια ήπειρο…
Ο Μουνής
Στ.: Και επίσης διαφωνήσαμε κιόλας. Οχι στο βασικό, αυτό που θέλει να πει το έργο, αλλά στους τρόπους με τους οποίους εκφράζει τον καθένα αυτό. Σε αυτό δεν υπήρχε συμφωνία απόψεων και υπήρχε συζήτηση…
Θ.: …τριβή και μετά καταλήγεις κάπου. Εγώ νομίζω ότι αυτό το έργο μιλάει πάρα πολύ για το μαλάκα τον Ελληνα και για κάτι για το οποίο μιλάμε πολύ συχνά ούτως ή άλλως και είναι και η ίδια η κοινωνία μέσα σε αυτό, ακόμη και η πολιτική: Το ότι έχουμε ένα κόμμα φασιστών στη Βουλή. Είναι κάτι που μας αφορά και το συζητάμε τα τελευταία τρία χρόνια σε κάθε μας παράσταση. Σε όλες κάποια στιγμή το έχουμε αναφέρει. Και στο Βόυτσεκ. Και αυτό που κάνουμε φαίνεται και από τα έργα που επιλέγουμε. Και μόνο η επιλογή είναι μια πολιτική θέση.
Στ.: Τα Μανιτάρια βέβαια δεν έχουν τόσο πολιτικό περιεχόμενο από αυτή την άποψη, δε μιλάνε δηλαδή για κάτι τόσο συγκεκριμένο.
Ελ.: Αν μη τι άλλο όμως, μιλάνε για την ελευθερία να πεις τι σκέφτεσαι.
Λέτε ότι σας ενδιαφέρει να είστε σε αλληλεπίδραση με το κοινό. Αυτό πώς μεταφράζεται πρακτικά και πώς μπορεί να μετρηθεί η επιτυχία ή η αποτυχία;
Στ.: Αυτό εξαρτάται.
Ελ.: Οταν τους κοιτάς στα μάτια, λίγο πολύ κάτι καταλαβαίνεις. Γιατί δεν είναι ότι βλεπόμαστε μόνο για μια στιγμή.
Αρ.: Ή ότι δε βλεπόμαστε καθόλου.
Ελ.: Οπότε σε όλη την πορεία του έργου θα δεις πού κάποιος ταυτίζεται ή λέει «ναι, κι εγώ το έχω σκεφτεί αυτό». ‘Η σε κάτι άλλο μπορεί να αδιαφορεί. Και στο τέλος τέλος μπορείς για κάποιους να καταλάβεις αν όντως τους αφορούσε το σύνολο του πράγματος. Για κάποιους άλλους δεν το καταλαβαίνεις, γιατί δεν έχουμε και όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες εκφράσεις. Δεν είναι ακριβώς μετρήσιμο.
Ν.: Ρόλο παίζει και το τι σημαίνει «επιτυχία». Δηλαδή, στο Μουνή λέγαμε κάποια στιγμή ότι ακόμη κι αν φύγει κάποιος κατά τη διάρκεια της παράστασης, αυτό είναι μέσα στους στόχους. Δηλαδή αν κάποιος έχει ζήσει βία για παράδειγμα, ξύλο βαρύ, μπορεί να μην αντέξει όντως να το βλέπει αυτό.
Αρ.: Ή μπορεί να ενοχληθεί.
Θ.: Και αυτό είναι ένα είδος επιτυχίας.
Ν.: Δηλαδή η επιτυχία και το κατά πόσο ένα έργο περνάει ή δεν περνάει, νομίζω ότι είναι φοβερά σχετικό. Εμένα μου έχει συμβεί να βλέπω μια παράσταση και να σκέφτομαι άλλα εκείνη την ώρα, επειδή ήμουν κουρασμένη, γιατί σκεφτόμουν τι θα κάνω μετά, γενικά να μη μου κάτσει κάτι. Και μετά από δύο μέρες να μου σκάνε ατάκες και να λέω «κοίτα να δεις…» Κάπως έτσι λειτουργούν τα πράγματα. Νομίζω ότι λειτουργούν έτσι τα έργα. Εχει ενδιαφέρον τουλάχιστον το να λειτουργούν έτσι.
Θ.: Κάτι κοινό που επίσης υπάρχει σε όλες τις παραστάσεις μας, είναι ότι συνήθως κοιτάμε τους ανθρώπους στα μάτια. Είναι αυτό που λέει η Ελένη: Στις περισσότερες παραστάσεις απευθυνόμαστε στους θεατές πρακτικά. Δε μιλάμε μεταξύ μας, κάνουμε εμείς κάτι και τέλος, συνήθως δεν παίζουμε σε ένα σαλόνι.
Ν.: Και αυτό θα μπορούσε να γίνει κάποια στιγμή…
Αρ.: Ναι, προσπαθούμε να το «ανοίγουμε», να θυμίζουμε στους θεατές ότι «είμαστε εμείς εδώ, είσαστε και εσείς».
Ελ.: «Το κάνουμε παρέα απόψε…»
Και τα Μανιτάρια; Μιλήστε μας λίγο για το κείμενο.
Στ.: Το κείμενο είναι ενός Γάλλου, του Ερβέ Λε Τελιέ. Πέρα από τον τίτλο, έχει και έναν υπότιτλο που λέγεται «Χίλιες απαντήσεις στην ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;»». Και όντως αυτός ο τύπος έχει κάνει αυτό το πράγμα: Εχει γράψει ένα κείμενο που λέει «Τι σκέφτεσαι;» «Σκέφτομαι αυτό». «Τι σκέφτεσαι;» «Σκέφτομαι αυτό».
Ελ.: Χίλιες φορές.
Θ.: Περίπου. Είναι «χίλιες περίπου σκέψεις».
Ν.: Γενικά αυτή η ομάδα, η ομάδα των OULIPO που έγραφαν τέτοιου είδους κείμενα και που είναι και ο Λε Τελιέ, είχαν διάφορες εμμονές με νούμερα.
Θ.: Κάνουν λογοτεχνικά παιχνίδια.
Ελ.: Λογοτεχνικά μαθηματικά με έναν τρόπο.
Ν.: Νομίζω η ομάδα τους είχε και μαθηματικούς και φυσικούς…
Θ.: …και έχει, υπάρχει ακόμη. Είναι ένα κίνημα γαλλικής λογοτεχνίας και είναι κάποιοι καμένοι τύποι που γράφουν πολύ περίεργα πεζογραφήματα. Δηλαδή τα Μανιτάρια δεν είναι θεατρικό κείμενο, αλλά έχει ξανανέβει στη Γαλλία σαν παράσταση.
Αρ.: Από αυτά που περιέχει κάναμε κάποιες επιλογές. Από δύο-τρεις που ήταν πολύ αυστηρές επιλογές καταλήξαμε σε 200-300 από τις χίλιες. Μετά έγινε κι άλλο κόψιμο…
Θ.: …μαζί με τον Παντελή, τον σκηνοθέτη μας.
Αρ.: Μαζί με τον Παντελή συζητούσαμε ότι έπρεπε να κατηγοριοποιήσουμε αυτές τις σκέψεις που είχαμε κρατήσει, οπότε έτσι προέκυψαν οι χαρακτήρες. Και μετά έγινε μια σύνθεση πάνω σε αυτό, με κεντρικό άξονα τον «ερωτευμένο», χωρίς να υπάρχει όμως από πίσω μια συγκεκριμένη σκέψη από πίσω ή μια συγκεκριμένη βάση. Θέλαμε να κρατήσουμε λίγο αυτό τον αποσπασματικό χαρακτήρα που έχει το κείμενο. Αυτό που πηγαίνεις από μία πολύ σοβαρή σκέψη, σε μία που μπορεί να σου φανεί τελείως χαζή.
Οπως συμβαίνει και στην πραγματικότητα.
Ν.: Ναι, και όλο αυτό μπορεί πραγματικά να είναι ένας άνθρωπος. Δηλαδή εμείς οι πέντε φτιάχνουμε έναν. Μπορεί να τα σκεφτείς όλα αυτά από το πρωί μέχρι και το βράδυ. Αλλά νομίζω -έτσι όπως το συζητούσαμε και για το ερωτικό- ότι αυτός ο τύπος έχει πολύ θέμα με την επαφή του με τις γυναίκες.
Θ.: Επανέρχεται δηλαδή.
Ν.: Και γενικά για το ερωτικό του στοιχείο και το θεωρεί κεντρικό ζήτημα για τη ζωή του ανθρώπου, το να υπάρχει με έναν άλλο άνθρωπο και πώς. Γι’ αυτό με έναν τρόπο είναι και δικό μας κέντρο.
Αρ.: Σχολιάζουμε λίγο και το θέατρο σε διάφορα σημεία και κάνουμε έναν τέτοιο συνδυασμό.
Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με το Θέατρο του Νέου Κόσμου;
Ελ.: Η πρώτη κίνηση ήταν μέσω της Τζωρτζίνας Κακουδάκη που ξεκινήσαμε με τους Ορνιθες. Μετά έκανε το θέατρο ένα φεστιβάλ πολιτικής επινοημένης κωμωδίας, πήραμε μέρος και κερδίσαμε και συνεχίσαμε να παίζουμε εδώ την παράσταση που κέρδισε. Και κάπως έτσι, το ένα έφερε το άλλο.
Θ.: Συνεχίζουμε και κάνουμε εδώ όλες τις εφηβικές παραστάσεις.
Ελ.: Οπως ήταν και οι Ορνιθες.
Θ.: Μετά τους Ορνιθες κάναμε εδώ άλλες τρεις παραστάσεις. Συνεργαστήκαμε πέρσι πρώτη φορά με τον Παντελή στο Μουνή και συνεχίζουμε.
Αυτή τη στιγμή τι υπάρχει παράλληλα;
Θ.: Τώρα έχουμε αυτά τα τρία: Παίζει ο Μουνής Τετάρτη και Πέμπτη, τα Μανιτάρια Παρασκευή-Σάββατο-Κυριακή και η Αντιγόνη κάθε Κυριακή. Και τα πρωινά πάμε σε σχολεία.
Τσέκαρε:
Strike the Chord 